SENKRONİZASYON NEDİR ?

Senkronizasyon sistemleri kelime anlamı olarak eşleştirme , eşitleme anlamına gelmektedir. AC elektrik sistemlerinde bu eşleştirmelerin oluşturabilmesi için bazı şartlar bulunmaktadır.

1

Eşleştirilecek fazın VOLTAJ RMS değeri

2

Eşleştirilecek fazın FREKANS değeri

3

Eşleştirilecek fazların DALGA FORMLARI

4

3 fazlı sistemler için Eşleştirilecek fazların SIRALAMALARI

5

3 fazlı sistemler için Eşleştirilecek  her bir fazın kendi aralarındaki FAZ AÇISI FARKI

AC sistemler için bu 5 temel şart hayati önem taşımaktadır.

AC DİZEL JENERATÖR SİSTEMLERİNDE SENKRONİZASYON NEDİR ?

AC dizel jeneratör sistemlerinde , yakıt kontrol sistemleri kontrol edilerek alternatör çıkış frekans değeri , Voltaj Kontrol sistemi kontrol edilerek  alternatör çıkış voltaj değeri ayarlanmaktadır. Bu noktaların kontrolleri kapalı çevrim kontrol sistemi ile kontrol edilmektedir. Bu kontrol sistemi ile beraber dizel jeneratörün senkronizasyon işlemine verdiği tepkiler analiz edilerek uygun parametreler seçilir. Bu parametreler  senkronizasyon işleminin başlangıcında   , senkronizasyon işlemi sürerken ve sonlandırılırken   sistem güvenirliği için büyük önem arz etmektedir.

         AC jeneratör sistemlerinde senkronizasyon işleminin  referans noktası daima diğer sistemin enerji  noktasıdır. Jeneratörler referans olarak gördüğü noktaya göre  elektriksel parametrelerini ayarlayarak senkronizasyon işlemini gerçekleştirirler.

Bu noktalar sistemin yapılanmasına göre değişiklik göstermektedir.

A- Jeneratörler Arası Senkronizasyon işlemi

Bu sistemde referans alınacak nokta Jeneratör Ortak Baradır. Bu baradaki enerji analiz edilerek Jeneratöre ait Senkronizasyon Kontrol Ünitesi parametre değerlerini ayarlar.

B- Jeneratör Şebeke Arasında Senkronizasyon İşlemi

Bu tür sistemlerde referans alınacak nokta  hem şebeke hem de jeneratör ortak barasıdır. Sistem gereği ileri- geri senkronizasyon işlemi  gerçekleşeceğinden bu nokta değişkenlik gösterecektir.

GÜÇBİR JENERATÖR SENKRONİZASYON ÇÖZÜMLERİ

 ADA MOD JENERATÖR SENKRONİZASYONU

       Jeneratörler Arası senkronizasyon sistemi  ADA mod sistem olarak adlandırılmaktadır. Böyle adlandırılmasının sebebi Jeneratör Ortak Barasının etrafında  alıcıların bulunmasıdır. Bu durumda jeneratör ortak  barası , etrafında alıcılar bulunan Enerji  ADASI gibi davranmaktadır.

        Bu standartlarda kurulan sistemler şebeke enerji bilgisiyle ilgilenmez. Transfer Panosu üzerindeki   sistemden fiziksel olarak  bir start  komutu beklemektedir.

        Sistemdeki jeneratörler Sahanın gereksinimlerine göre hep birlikte start  ya da öncelik değerlerine göre start alarak sahayı beslerler. Burada jeneratörlerin çalışma- durma fonksiyonları yük analizleri sonucu ortaya çıkar.

        Bu sistemde çalışacak jeneratörün çalışma öncelikleri fiziksel olarak kullanıcının belirleyebildiği gibi jeneratör çalışma saatine göre belirlenmektedir.

        Start sinyali geldiği andan itibaren Master yani çalışma önceliği yüksek  olan jeneratör çalışır. Nominal voltaj ve frekans değerine ulaştıktan sonra şalterini ortak baraya kapatır. Diğer jeneratörler Master olan jeneratörün parametrelerini haberleşme hattı üzerinden takip ederler. Gerekli şartlar sağlandığında ise kendi şalterlerini kapatarak senkronizasyon işlemini gerçekleştirmiş olurlar. Senkronizasyon işlemi tamamlandıktan sonra Transfer panosu üzerinden jeneratörler üzerinden  saha beslenir. Bu noktadan itibaren sistemin gereksinimlerine göre jeneratörler arasında Reaktif ve Aktif yük paylaşımları başlar.

ŞEBEKE KONTROLLÜ JENERATÖR SENKRONİZASYONU

KESİNTİSİZ YUMUŞAK GEÇİŞ  SİSTEMİ

        Şebekenin voltaj , frekans değerleri  kontrol edilir. Şebeke enerjisi gittiğinde  veya  limitler dışına çıktığında kontrol ünitesi şebeke enerjisini pasif kabul eder. Şebeke şalteri açar. Haberleşme ağı üzerinden jeneratörlere  start sinyali gönderilir.

          Jeneratörler ortak bara ya senkron olduktan sonra jeneratör ortak şalteri kontrol ünitesi tarafından kapatılır. Sistem jeneratörler üzerinden beslenir. Şebeke enerjisi geldiğinde ve istenilen limitler içerisinde olduğunda jeneratörler şebeke ile senkronizasyon şartlarını sağlamaya çalışırlar. Senkron şartı sağlandığında şebeke şalteri ve jeneratör şalterleri eş zamanlı olarak kapanır ve yük kademeli olarak jeneratörler üzerinden şebekeye devredilir.    

             Jeneratörler soğutma süresine girmiş olur.

 

KISA KESİNTİLİ  GEÇİŞ  SİSTEMİ

        Şebekenin voltaj , frekans değerleri  kontrol edilir. Şebeke enerjisi gittiğinde  veya  limitler dışına çıktığında kontrol ünitesi şebeke enerjisini pasif kabul eder. Şebeke şalteri açar. Haberleşme ağı üzerinden jeneratörlere  start sinyali gönderilir.

          Jeneratörler ortak bara ya senkron olduktan sonra jeneratör ortak şalteri kontrol ünitesi tarafından kapatılır. Sistem jeneratörler üzerinden beslenir. Şebeke enerjisi geldiğinde ve istenilen limitler içerisinde olduğunda kontrol ünitesi önce jeneratör şalterini açar ve daha sonra şebeke şalteri kapanır. Yük  jeneratörler üzerinden şebekeye devredilir.    

            Jeneratörler soğutma süresine girmiş olur.

FONKSİYONEL SAHALARDA SENKRONİZASYON

Fonksiyonel sahalarda  birden fazla şebeke , yük /jeneratör/şebeke  taraflarına eklenebilen kublaj şalterleri , step-up trafolar ile OG senkronizasyonu , yakıt otomasyon sistemleri , 7-10 kademe yük atma –alma  işlemleri   içerebilmektedir.

       Fonksiyonel sahalarda , sistem içerisinde yer alan bütün ekipmanlar  GÜÇBİR JENERATÖR Mühendislik ekibi tarafından  entegrasyonu  sağlanmaktadır.

       Bütün sistem saha gereksinimleri dahilinde   SCADA / HMI Operatör Paneli /  PLC destekli otomasyon sistemi  ile ilişkilendirilebilmektedir. Bununla birlikte saha güvenilirlik , izlenebilme  ve kontrol edilebilme kapasitesi arttırılmış olur.

SENKRONİZASYON SİSTEMLERİNDE BAZI TERİMLER

Senkronizasyon işlemi yapılacak jeneratörlerin çalışma saatlerini eşitlenmeye çalışılmasıdır. Sahada şebeke kesildiği andan çalışacak olan jeneratör Master Jeneratördür.  Jeneratörler senkron olduktan sonra saha beslenir ve yük analizi başlar. Bu analiz sonucunda saha yükünü karşılayacak sayıda jeneratör sahayı beslemeye devam eder. Kalan jeneratörler soğutma süresi sonunda stop pozisyonuna geçerler. Master jeneratör sistemdeki jeneratörler arasındaki  en az çalışma saatine sahip olan jeneratördür. Soğutma süresi saymaya ilk başlayan jeneratör ise çalışma saati en fazla olan jeneratördür.

Bu operasyona EŞİT YAŞLANDIRMA uygulaması denir.

Şebeke enerjisinin ne zaman gideceği biliniyorsa bu uygulama yapılabilir. Bu uygulama iki şekilde yapılabilir.

Zamansal belirlenebilir. Şebekenin hangi zaman aralıklarında gideceği biliniyor ise , jeneratörler şebeke kesilmeden önce yükü şebeke üzerinden alırlar. Belirlenen saat de eğer şebeke geldi ise jeneratörler yükü şebekeye teslim eder, gelmediyse saha jeneratör üzerinden beslenmeye devam eder.

Fiziksel olarak da yapılabilir. Kullanıcı , GÜÇBİR Senkronizasyon Panosu üzerinde yer alan anahtar veya  SCADA / OPERATÖR PANELİ üzerinde yer alan buton vasıtasıyla jeneratörler sahayı şebekeden kesintisiz transfer ile devir alır. Anahtar ve ya ilgili giriş pasif olduğunda  sahayı şebeke kesintisiz geçiş ile devir eder.

Çoklu Jeneratör Senkronizasyonu uygulamalarında , jeneratörler saha yükünü güçleri oranında paylaşırlar. Bu paylaşma Aktif ve Reaktif olarak gerçekleşmektedir.

NEDEN SENKRONİZASYON SİSTEM TERCİH EDİLMELİDİR?

Bakım – Onarım Maliyeti :   Kurulu gücü karşılayacak tek bir  jeneratör yerine , birden fazla jeneratör tercih edildiğinde bakım süresi  kullanım süresi uzayacaktır. Ayrıca bakım maliyeti / süre oranı azalacağından  süre bakımından maliyet düşecektir.

Sistem Yedeklenmesi  ve Güvenilirlik :   Çoklu Jeneratör uygulamalarında sistemdeki jeneratörlerden bir tanesinin arızalanması veya periyodik bakım süresi içerisinde  diğer jeneratör/jeneratörler devrede olacaktır. Jeneratörler birbirleri açısından back-up jeneratörü mantığıyla çalışacaktır.